Μπίλιοβο: χαρακτηρισμός του καλντεριμιού ως μνημείο από το Υπουργείο πολιτισμού.
Ένα από τα ομορφότερα καλντερίμια της Ελλάδας είναι το Μπίλιοβο το οποίο βρίσκεται σε απόσταση μισής ώρας από την Καλαμάτα. Εδώ και πολλά χρόνια κάνουμε προσπάθειες για την ανάδειξή του και τη σωτηρία του από την καταστροφή. Αρκετές είναι οι απόπειρες που έγουν γίνει για την καταστροφή του με βασικότερη δικαιολογία τη δημιουργία δρόμου για να διέρχονται οχήματα. Ήδη ένα μεγάλο τμήμα του δεν υπάρχει για αυτό το λόγο. Επίσης φθορές εμφανίζονται λόγω της εγκατάλειψής του. Φθορές που προέρχονται από τη βλάστηση και τις κατολισθήσεις. Κατά καιρούς έχουμε προβεί στο καθαρισμό του. Όμως αυτό δεν αρκεί. Χρειάζεται πιο συστηματική φροντίδα και πιο προσεκτική αποκατάσταση κάποιων ζημιών.
Ένα αισιόδοξο νέο την τελευταία εβδομάδα ήρθε από το Υπουργείο Πολιτισμού όπου μας ενημέρωσαν ότι προχωρούν στη διδικασία χαρακτηρισμού του ως μνημείο. Από πλευρά μας διαθέσαμε για το σκοπό αυτό οτιδήποτε στοιχείο που θα μπορούσε να βοηθήσει (φωτογραφικό υλικό, αποτύπωση του ίχνους με συντεταγμένες, τεχνικές λεπτομέρειες). Ελπίζουμε η διαδικασία να ολοκληρωθεί σύντομα.
Παρατίθεται στη συνέχεια σχετικό κείμενο που έχουμε δημοσιεύσει σε παλιότερο περιοδικό μας:
«ΜΠΙΛΙΟΒΟ»
Μια από τις ομορφότερες γωνιές της Μεσσηνίας είναι το περίφημο «Μπίλιοβο», το λιθόστρωτο καλντερίμι που συνδέει τα χωριά Σωτηριάνικα και Αλτομιρά. Χωρίς καμία διάθεση τοπικισμού και έχοντας περπατήσει στα περισσότερα βουνά της Ελλάδας θα το κατατάσσαμε ανάμεσα στα καλύτερα καλντερίμια στον Ελλαδικό χώρο.
Το σωζόμενο σήμερα τμήμα του έχει μήκος 3000μ και με 83 στροφές (από τις οποίες οι 78 είναι 180μοιρών) ανεβαίνει από τα Σωτηριάνικα (υψ. 300μ) στα Αλτομιρά (υψ. 800μ) καλύπτοντας μια υψομετρική διαφορά 500μ. Τα στοιχεία αυτά έχουν προκύψει μετά από επιμέτρηση που έκανε ο Σύλλογός μας. Το καλντερίμι σε ορισμένα τμήματα αναρριχάται πάνω στο βράχο και κατά το μεγαλύτερό του κομμάτι κινείται παράλληλα και μέσα σε ρέμα μεγάλης κλίσης. Μετά τα πρώτα 500μ κινείται μέσα σε δάσος και όσο το υψόμετρο αυξάνεται η θέα που απολαμβάνει ο πεζοπόρος προς τα χωριά της Μάνης και τον Μεσσηνιακό κόλπο γίνεται ακόμη ποιο εντυπωσιακή. Αποτελεί τμήμα ενός μεγάλου δικτύου καλντεριμιών και μονοπατιών που χρησιμοποιούνταν μέχρι και τα μέσα του 20ου αιώνα για την επικοινωνία των χωριών της Μάνης και του Ταϋγέτου.
Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1904 και όποιος γνωρίζει από πέτρα θα το χαρακτήριζε ως σημαντικό επίτευγμα της λαϊκής τεχνικής και αρχιτεκτονικής. 30 από τις στροφές του είναι κατασκευασμένες σε κλίση εδάφους πάνω από 80%. Από τις λίγες πληροφορίες που συγκεντρώσαμε βρίσκουμε ότι την χάραξη των 40 στροφών έκανε ο Μηχανικός της εποχής εκείνης Παναγιώτης Αφεντάκης ενώ την κατασκευή είχαν αναλάβει τα αδέλφια Νικόλαος και Στασινός Σταυριανέας από τα Σωτηριάνικα. Εργάσθηκαν πολλοί άνθρωποι από τα γύρω χωριά και κυρίως από τα Αλτομιρά που είχαν μαστόρους γνωστούς στο λάξευμα της πέτρας. Η πέτρα ήταν το βασικό δομικό υλικό και χρησιμοποιήθηκε τόσο για το χτίσιμο των τοίχων αντιστήριξης (που σε ορισμένα σημεία ξεπερνά τα 4 μέτρα) όσο και για το στρώσιμο του δρόμου. Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για το λάξευμά της ήταν το σφυρί και το καλέμι. Το υπόλοιπο τμήμα της δεν δόθηκε σε εργολάβο. Κατασκευάστηκε με προσωπική εργασία των κατοίκων των Αλτομιρών. Από μια ημερομηνία που βρίσκουμε σκαλισμένη σε μια πέτρα συμπεραίνουμε πως το έργο τελείωσε το 1928.
Ο Σύλλογός μας επισκέπτεται συχνά το Μπίλιοβο είτε στα πλαίσια των εξορμήσεών μας είτε προσπαθώντας να καταγράψουμε τις φθορές που έχει αφήσει ο χρόνος και ο άνθρωπος. Για συνεχείς χρονιές στο παρελθόν έχουμε οργανώσει πεζοπορίες με τη συμμετοχή ορειβατικών, φυσιολατρικών και πεζοπορικών συλλόγων από όλη την Ελλάδα Ο θαυμασμός όλων ήταν μεγάλος και από πολλούς εκφράστηκε η απορία πως γίνεται ένα τέτοιο μνημείο να είναι άγνωστο στον ευρύ κόσμο.
Δυστυχώς όμως ενώ το «Μπίλιοβο» θα έπρεπε να αποτελεί πρότυπο και σημαία της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής μας έχει σήμερα εγκαταλειφθεί και η φυσική του φθορά και καταστροφή αναμένεται τα επόμενα χρόνια.
Μετά από πρόσφατη επίσκεψη με σκοπό την καταγραφή των ζημιών, διαπιστώσαμε με λύπη τις φθορές του καλντεριμιού τελευταία. Σε πολλά μέρη έχει καλυφθεί με βλάστηση και σε ορισμένα τμήματα χώμα, χαλίκια και πέτρες βρίσκονται πάνω στο λιθόστρωτο. Η μεγαλύτερη όμως καταστροφή επικεντρώνεται σε 3-4 σημεία όπου το καλντερίμι έχει καταρρεύσει. Σε όλες αυτές τις φθορές του χρόνου έρχονται να προστεθούν και οι επεμβάσεις του ανθρώπου. Το πρώτο τμήμα του καλντεριμιού που ξεκινά από τα Σωτηριάνικα δεν υπάρχει πλέον. Στη θέση του έχουν δημιουργηθεί χωματόδρομοι. Το ίδιο συμβαίνει και σε μεγάλα κομμάτια πλησιάζοντας στα Αλτομιρά. Ακόμη και στο υπάρχον τμήμα διαπιστώνουμε επεμβάσεις. Εδώ και αρκετό υπάρχει αίτηση από προς το υπουργείο πολιτισμού για να δοθεί άδεια ώστε τμήμα του Μπίλιοβου να καλυφθεί με χώμα ώστε να διέρχονται αυτοκίνητα.
Ο ΕΟΣ Καλαμάτας έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό μια προσπάθεια ανάδειξής του προβλήματος και αποκατάστασής του. Ήδη σχεδιάζουμε μέσω εθελοντικής εργασίας εξορμήσεις καθαρισμού των φυτών που έχουν φυτρώσει στο λιθόστρωτο. Όμως το χτίσιμο των σημείων που έχουν καταρρεύσει και η προστασία τμημάτων από την διάβρωση των νερών της βροχής απαιτεί εξειδικευμένους τεχνίτες, ειδική μέριμνα και μεράκι. Θα πρέπει οι αρμόδιοι φορείς να επιληφθούν του προβλήματος, να το εντάξουν σε κάποιο πρόγραμμα χρηματοδότησης και με μεγάλη προσοχή να ξεκινήσουν την αποκατάστασή του.
2013-04-14 21:50:10